Bijlage bij Tegenlicht Meetup Den Haag Verslaafd aan het algoritme
Zijn computers binnen een paar jaar slimmer dan mensen?
Gaan robots de wereld overnemen? Wanneer worden zelfrijdende auto’s op grote schaal gebruikt? Heeft een robot rechten? Er wordt gewerkt aan grote technologische veranderingen die veel impact op ons gaan hebben en dat levert grote vragen op.
Dit staat er in het plan van Brussel:
De belangrijkste boodschap van de Europese Commissie is dat er de komende jaren behoorlijk wat moet gebeuren:
- Er moet tot 2020 vanuit publieke en private organisaties minimaal 20 miljard euro worden gestoken in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. De commissie zelf draagt daar 1,5 miljard euro aan bij voor de periode 2018-2020
- De commissie roept lidstaten op om hun onderwijs en trainingen te moderniseren zodat de landen klaar zijn voor grote veranderingen in werkgelegenheid vanwege de komst van robots
- Aan het einde van dit jaar gaat de commissie ethische richtlijnen publiceren over hoe er moet worden omgegaan met kunstmatige intelligentie. Er komt een speciale alliantie die hierover gaat nadenken
Vorige week schreven experts op het gebied van kunstmatige intelligentie en robotica een open brief aan de Europese Commissie waarin werd benadrukt dat EU-brede regelgeving van groot belang is.
Egon van den Broek, hoogleraar computerwetenschappen aan de Universiteit van Utrecht, is daar veel minder stellig in. “Ik denk dat computers de komende vijf tot tien jaar echt niet slimmer worden dan mensen. Dat duurt eerder tien keer zo lang.”
Go
In deze discussie is het belangrijk om te begrijpen dat er over twee vormen van kunstmatige intelligentie wordt gesproken: specifieke en algemene. Specifieke betekent dat een computer in een ding heel goed is, bijvoorbeeld in het Aziatische bordspel Go. De computer is daar nu beter in dan een mens. Algemene intelligentie betekent dat een computer emotie kan begrijpen en de Nachtwacht kan naschilderen. Met andere woorden: dat een computer functioneert zoals een mens.
“Over algemene kunstmatige intelligentie zijn de geleerden het wel eens: dat is er voorlopig nog helemaal niet”, zegt Jeroen van den Hoven, professor ethiek en technologie aan de TU Delft.
Met andere woorden: de meningen verschillen nogal. En dat is ook te merken aan de deskundigen. Van den Broek zit vooral op een lijn met de OESO-conclusies. “Kijk naar de geschiedenis: eerdere grote innovaties zoals bijvoorbeeld elektriciteit hadden ook niet zo’n grote impact op de werkgelegenheid. Dat zou dus betekenen dat de opkomst van kunstmatige intelligentie belangrijker zal zijn dan die van de elektriciteit? Dat geloof ik niet.”
De hoogleraar computerwetenschappen zegt daarmee niet dat er geen banen zullen veranderen of verdwijnen. Maar zijn uiteindelijke boodschap is wel: maak je daar niet te druk over.
Nieuw werk
Royakkers van de TU Eindhoven kijkt hier anders tegenaan. “Ik denk dat bijvoorbeeld dat accountants en notarissen moeten vrezen voor hun baan. Daarentegen zal de robotisering ook leiden tot nieuw werk.” Hij denkt ook dat de verandering zal leiden tot een andere manier van lesgeven, omdat er behoefte is aan andere vakmensen.
Van den Hoven onderschrijft die conclusie. “Ik denk dat er heel veel traditioneel werk verloren zal gaan.” Hij verwacht wel dat het nog even duurt voordat de impact echt merkbaar zal zijn, zo rond 2050.
“Ik denk dat we als samenleving zo verstandig zullen zijn om dit niet toe te laten”, zegt Royakkers van de TU Eindhoven. Zijn collega van de TU Delft, Van den Hoven, sluit zich daarbij aan. Volgens Van den Broek is het daarnaast vooral de vraag waar in het proces de mens een besluit neemt en vanaf wanneer een drone autonoom mag werken en denken.
Waar deze discussie mee samenhangt is de vraag – waar de Europese Commissie zich ook over buigt – of een robot straks moet worden gezien als een rechtspersoon. Want wat gebeurt er als zo’n systeem dermate zelfstandig wordt dat het zonder tussenkomst van een mens grote beslissingen gaat nemen? Is een mens dan nog verantwoordelijk? Grote vraagstukken, waarop het antwoord voorlopig nog ontbreekt.
Hoe overwinnen we toenemende vervreemding, eenzaamheid en ecologische rampspoed? Er is een nieuw verhaal nodig om de samenleving te bevrijden van het allesoverheersende rendementsdenken. De invloedrijke Britse denker George Monbiot heeft antwoorden hoe we uit deze puinhoop komen. We moeten onze relatie tot de natuur, de medemens, de gemeenschap, de politiek, en vooral tot onszelf opnieuw uitvinden.
